ევროკავშირის დახმარების მიმოხილვა

საქართველოს ევროკავშირში ინტეგრაციის პროცესში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი როლი ენიჭება ევროკავშირის დახმარებას, რომელიც სხვადასხვა სახის პროგრამებისა და ინსტრუმენტების საშუალებით ხორციელდება და ხელს უწყობს ევროკავშირთან საქართველოს პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ინტეგრაციას.

ევროკავშირი ძირითადი დონორი ორგანიზაციაა საქართველოში, რომელიც დამოუკიდებლობის აღდგენის დღიდან აქტიურად უჭერს მხარს ქვეყნის დემოკრატიულ, ეკონომიკურ და სოციალურ განვითარებას. 1992 წლიდან დღემდე ევროკავშირის ფინანსურმა დახმარებამ, მხოლოდ ორმხრივ ფორმატში, 2 მილიარდ ევროს გადააჭარბა.

2007-2013 წლებში ევროკავშირის დახმარება საქართველოსთვის ძირითადად ევროკავშირის სამეზობლო პარტნიორობის ინსტრუმენტის (ENPI) ფარგლებში ხორციელდებოდა, რომელიც 2014 წლიდან ევროკავშირის სამეზობლო პოლიტიკის ინსტრუმენტმა (ENI) ჩაანაცვლა. ENI ხელმისაწვდომია ევროპული სამეზობლო პოლიტიკის 16 ქვეყნისათვის და მისი საერთო ბიუჯეტი 2014-2020 წლების პერიოდში 15 მილიარდ ევროს შეადგენს.

2014 წელს ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების ხელმოწერის და ყოვლისმომცველი რეფორმების განხორციელების დაწყების შედეგად მნიშვნელოვნად გაიზარდა ევროკავშირის დახმარების მასშტაბები და ასევე, საქართველოსთვის ხელმისაწვდომი გახდა ევროკავშირის დახმარების ახალი მოდალობები.

ევროკავშირის დახმარების ძირითად პროგრამებს, რომლებიც ორმხრივ ფორმატში ხორციელდება, წარმოადგენს სექტორული მხარდაჭერის პროგრამები (საბიუჯეტო დახმარების კომპონენტით) და საექსპერტო მხარდაჭერის პროგრამები.

ევროკავშირის დახმარების ერთიანი ჩარჩო პროგრამის (Single Support Framework – SSF) ფარგლებში, 2014 – 2016 წლებში საქართველომ 350 მლნ. ევრომდე დახმარება მიიღო. 2017-2020 წლებში გათვალისწინებულია 371-დან 453 მლნ. ევრომდე დახმარება, რომელიც შემდეგ პრიორიტეტულ მიმართულებებზეა გადანაწილებული: ეკონომიკური განვითარება, კარგი მმართველობა და სახელმწიფო ინსტიტუტების გაძლიერება, მათ შორის კანონის უზენაესობისა და უსაფრთხოების კუთხით; ენერგო ეფექტურობა, გარემოს დაცვა და კავშირების მხარდაჭერა; მობილობის ხელშეწყობა, მათ შორის ევროკავშირთან სავიზო ლიბერალიზაციის ფარგლებში ვალდებულებების შესრულების მხარდაჭერა; პროფესიული განათლება; სამოქალაქო საზოგადოების მხარდაჭერა და სტრატეგიული კომუნიკაცია.

საქართველო არის აღმოსავლეთ პარტნიორობის ერთ-ერთი ქვეყანა, რომელიც 2014 წლიდან, წარმატებით განხორციელებული რეფორმების შედეგად, ევროკავშირის „მეტი-მეტისათვის“ (More for More) ინიციატივის ფარგლებში რეგულარულად იღებს დამატებით ფინანსურ დახმარებას, რომელმაც მთლიანობაში 121 მლნ. ევრო შეადგინა.

დამატებითი ინფორმაციისათვის, იხილეთ ევროკომისიის ვებ-გვერდი.

 

 

ევროკავშირის ინსტიტუციური განვითარების პროგრამები

ევროკავშირის ინსტიტუციური განვითარების პროგრამები მოიცავს საექსპერტო მხარდაჭერის ინსტრუმენტებს, რომლებიც ბენეფიციარი ქვეყნის სახელმწიფო უწყებების ინსტიტუციური და ადმინისტრაციული შესაძლებლობების განვითარებასა და ეროვნული კანონმდებლობის ევროკავშირის კანონმდებლობასთან დაახლოებას ისახავს მიზნად.

 

საჯარო სამსახურების დაძმობილების პროგრამა „ტვინინგი“ (Twinning)

ევროკავშირის ინსტიტუციური განვითარების პროგრამების უმნიშვნელოვანეს ქვაკუთხედს საჯარო სამსახურების დაძმობილების პროგრამა - „ტვინინგი“ (TWINNING) წარმოადგენს, რომელიც ხელმისაწვდომია როგორც ევროკავშირის კანდიდატი და პოტენციური კანდიდატი ქვეყნებისათვის, ასევე, სამეზობლო პოლიტიკის ქვეყნებისათვის.

TWINNING-ის პროგრამა მიზნად ისახავს მიმღები ქვეყნის სახელმწიფო უწყებებსა და ევროკავშირის წევრი ქვეყნის შესაბამის უწყებებს შორის თანამშრომლობის ხელშეწყობას, ევროკავშირთან საკანონმდებლო დაახლოების, სახელმწიფო ინსტიტუტების გაძლიერების, ევროკავშირის სამართლებრივი ნორმებისა და სტანდარტების დანერგვის კუთხით.

საქართველო 2009 წლიდან სარგებლობს საჯარო სამსახურების დაძმობილების პროგრამით. აღნიშნული ინსტრუმენტი განსაკუთრებით წარმატებით გამოიყენება საქართველოში ასოცირების შეთანხმებით გათვალისწინებული რეფორმების განხორციელების პროცესში პრაქტიკულად ყველა მიმართულებით.

ევროკავშირის ექსპერტული დახმარების ათვისების თვალსაზრისით საქართველო ერთ-ერთ წამყვან პოზიციაზეა აღმოსავლეთ პარტნიორობის რეგიონში. საჯარო სამსახურების დაძმობილების პროგრამის ფარგლებში, 2009 წლიდან საქართველოში წარმატებით განხორციელდა 29 პროექტი და ამჟამად მიმდინარეობს 11 პროექტი. ამასთან, მიმდინარეობს ახალი საპროექტო განაცხადების მომზადება და პროექტების დაგეგმვა, მომავალში საქართველოს მიერ განსახორციელებელი რეფორმების მხარდასაჭერად.

Twinning-ის პროგრამის თაობაზე დამატებითი ინფორმაციისთვის, იხილეთ ევროკომისიის ვებ-გვერდი.

 

TAIEX-ტექნიკური დახმარებისა და ინფორმაციის გაცვლის ინსტრუმენტი

TAIEX-ი წარმოადგენს ევროკომისიის ინსტიტუციონალური განვითარების, ტექნიკური დახმარებისა და ინფორმაციის გაცვლის ინსტრუმენტს. იგი ემსახურება საჯარო უწყებების შესაძლებლობების გაძლიერებას, ევროკავშირის პოლიტიკის საუკეთესო გამოცდილების გაზიარებასა და ევროკავშირის კანონმდებლობასთან დაახლოებას.

საქართველოსათვის, აღნიშნული ინსტრუმენტი ხელმისაწვდომია 2007 წლიდან. 2014 წელს, ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების გაფორმების შემდგომ, საქართველოსთვის TAIEX-ის მნიშვნელობა კიდევ უფრო გაიზარდა, რადგან აღნიშნული ინსტრუმენტი, ასოცირების შეთანხმებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულების პროცესში, ექსპერტული დახმარების მიღების ეფექტიან შესაძლებლობას წარმოადგენს.

TAIEX-ი არის საკმაოდ მოქნილი და აპლიკანტის მოთხოვნაზე ორიენტირებული ინსტრუმენტი, რომლის მეშვეობითაც, დახმარების მოპოვება შესაძლებელია შედარებით მოკლე ვადებში, მაქსიმალურად გამარტივებული პროცედურით.

საქართველოში, TAIEX-ის ინსტრუმენტით სარგებლობა შეუძლიათ საჯარო მოხელეებს, სასამართლო და სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლებსა და პარლამენტის თანამშრომლებს. (TAIEX-ი არ ითვალისწინებს პირდაპირ დახმარებას სამოქალაქო საზოგადოებისათვის, კერძო პირებისათვის და კომპანიებისათვის).

TAIEX-ის ინსტრუმენტის გამოყენებით, შესაძლებელია 3 ტიპის დახმარებით სარგებლობა:

1. ვორქშოპი - ევროკავშირის წევრი ქვეყნის/ქვეყნების ექსპერტი/ექსპერტები დაინტერესებული უწყების/უწყებების წარმომადგენლებს წარუდგენენ ინფორმაციას კონკრეტული (წინასწარ იდენტიფიცირებული) სფეროს სამართლებრივი და პრაქტიკული ასპექტების თაობაზე (გათვლილია შედარებით ფართო აუდიტორიაზე);

2. საექსპერტო დახმარება - ევროკავშირის წევრი ქვეყნის/ქვეყნების ექსპერტი/ექსპერტები სამუშაო ფორმატში სიღრმისეულ და საფუძვლიან ინფორმაციას უზიარებენ დაინტერესებული უწყების/უწყებების წარმომადგენლებს კონკრეტული (წინასწარ იდენტიფიცირებული) სფეროს საკანონმდებლო ჩარჩოს შემუშავებასა და აღსრულებასთან დაკავშრებით (გათვლილია შედარებით მცირე აუდიტორიაზე);

3. სასწავლო ვიზიტი - დაინტერესებული უწყების/უწყებების მაქსიმუმ 3 წარმომადგენელი მივლინებით ეწვევა ევროკავშირის წევრი ქვეყნის შესაბამის უწყებას, პრაქტიკული გამოცდილების ადგილზე გაზიარების მიზნით.

TAIEX-ის ინსტრუმენტის თაობაზე დამატებითი ინფორმაციისთვის, იხილეთ ევროკომისიის ვებ-გვერდი.

 

 

ევროკავშირის ჩარჩო პროგრამები

2013 წლის 12 დეკემბერს, საქართველოსა და ევროკავშირს შორის ხელი მოეწერა „ჩარჩო პროგრამებში მონაწილეობის ძირითადი პრინციპების შესახებ ჩარჩო შეთანხმებას“, რომლის საფუძველზე საქართველოს მიეცა ევროკავშირის ახალი თაობის ე.წ. „ჩარჩო პროგრამებში“ მონაწილეობის შესაძლებლობა. აღნიშნული პროგრამები ხელმისაწვდომია ევროკავშირის წევრი ქვეყნებისათვის, გაწევრიანების პროცესში მყოფი ქვეყნებისთვის და ასევე, ევროკავშირთან მსგავსი შეთანხმების ხელმომწერი სხვა ქვეყნებისთვის.

ჩარჩო პროგრამებში მონაწილეობა შესაძლებლობას აძლევს ქვეყანას ევროკავშირის სამეზობლო პოლიტიკის ინსტრუმენტის ფარგლებში გათვალისწინებული დახმარების ინსტრუმენტების მიღმა, დამატებით ჩაერთოს ახალ პროგრამებში და ევროკავშირის საუკეთესო პრაქტიკის გაზიარების, კანონმდებლობის დაახლოებისა და სახელმწიფო ინსტიტუტების გაძლიერების მიზნით განავითაროს მჭიდრო თანამშრომლობა ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან როგორც სახელმწიფო უწყებების, ასევე, არასამთავრობო ორგანიზაციების დონეზე.

ევროკავშირის 2014-2020 წწ. მრავალწლიანი ფინანსური ჩარჩო მოიცავს 18 ჩარჩო პროგრამას, რომლებიც მიზნად ისახავს თანამშრომლობის გაღრმავებას შემდეგ სფეროებში: მართლმსაჯულება, მიგრაცია და თავშესაფარი, კრიზისების მართვა, ბირთვული კვლევები, სატელიტური დაკვირვებები და კვლევები, მცირე და საშუალო ბიზნესის განვითარება, საბაჟო კონტროლი, თაღლითობის წინააღმდეგ ბრძოლა, განათლება და მეცნიერება, კვლევები და ინოვაციები, საზღვაო მმართველობა და მეთევზეობა, კულტურა და მედია, ჯანდაცვა, გარემოს დაცვა.

საქართველო ამჟამად მონაწილეობს 3 ჩარჩო პროგრამაში: “Erasmus+”, “ჰორიზონტი 2020” და “შემოქმედებითი ევროპა”.

 

ჩარჩო პროგრამა - „ERASMUS +”

საქართველო წარმატებით არის ჩართული ევროკავშირის ჩარჩო პროგრამაში „Erasmus+“, რომლის მიზანია ევროკავშირის სტრატეგიის „ევროპა 2020“ და განათლებისა და ტრეინინგის სფეროში თანამშრომლობისთვის ევროკავშირის სტრატეგიული ჩარჩოს (Education and training 2020 - ET2020) განხორციელების ხელშეწყობა. პროგრამა ასევე ხელს უწყობს უმაღლესი განათლების სფეროში პარტნიორი ქვეყნების მდგრად განვითარებას და ევროკავშირის ახალგაზრდობის სტრატეგიის მიზნების მიღწევას, კერძოდ, განათლებისა და შრომის ბაზრის სფეროში ახალგაზრდებისათვის უფრო მეტი და თანასწორი შესაძლებლობების უზრუნველყოფას და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ახალგაზრდების აქტიური ჩართულობის წახალისებას.

საქართველო ერთ-ერთ მოწინავე პოზიციას იკავებს პროგრამაში „Erasmus+“ აქტიური მონაწილეობის თვალსაზრისით და 131 ქვეყანას შორის საქართველო პირველ ათეულშია პროგრამის ფარგლებში გამოცხადებულ კონკურსებში მიღწეული შედეგებითა და მიღებული სტიპენდიების რაოდენობით. 2018 წლის მონაცემებით, „Erasmus+“ პროგრამის ფარგლებში განხორციელებული მობილობის რაოდენობამ 1802 შეადგინა, საიდანაც საქართველოდან სასწავლებლად/კვალიფიკაციის ასამაღლებლად წასულთა რაოდენობამ 1105 შეადგინა (სტუდენტი, სასწავლო პერსონალი და სხვა), და საქართველოში სასწავლებლად ჩამოსულ უცხოელთა რაოდენობამ 697 შეადგინა.

ჩარჩო პროგრამის „Erasmus+” თაობაზე დამატებითი ინფორმაციისთვის, იხილეთ Erasmus+ საქართველოს ეროვნული ოფისის ვებ-გვერდი.

 

ჩარჩო პროგრამა - „ჰორიზონტი 2020“ (HORIZON 2020)

„ჰორიზონტი 2020“ წარმოადგენს კვლევებისა და ინოვაციების სფეროში ევროკავშირის უმსხვილეს ჩარჩო პროგრამას. პროგრამის მიზანია, ევროპაში მსოფლიო დონის მეცნიერების განვითარების უზრუნველყოფა, ინოვაციისთვის ხელსაყრელი გარემოს შექმნა და ინოვაციების სფეროში საჯარო და კერძო სექტორების თანამშრომლობის ხელშეწყობა.

2016 წელს საქართველო გახდა „ჰორიზონტი 2020“-ის ასოცირებული წევრი, რის საფუძველზეც პროგრამის ფარგლებში მას დამატებითი შესაძლებლობები მიეცა. „ჰორიზონტი 2020“-ის ასოცირებული წევრის სტატუსის მიღების დღიდან, საქართველოს მონაწილეობით დაფინანსებულია 25 პროექტი, რომლებშიც ჩართულია 30 ქართული ორგანიზაცია და სხვადასხვა სფეროს დამოუკიდებელი მეცნიერ-მკვლევარები.

ჩარჩო პროგრამის „ჰორიზონტი2020” თაობაზე დამატებითი ინფორმაციისთვის, იხილეთ შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდის ვებ-გვერდი.

 

ჩარჩო პროგრამა - „შემოქმედებითი ევროპა“ (“Creative Europe”)

„შემოქმედებითი ევროპა“ (Creative Europe) წარმოადგენს კულტურის, აუდიოვიზუალურ და შემოქმედებით სფეროებში თანამშრომლობის მხარდამჭერ ევროკავშირის პროგრამას, რომლის მიზანია კულტურული და შემოქმედებითი პროფილის ორგანიზაციების ტრანსნაციონალურ დონეზე ოპერირებისა და კულტურის სფეროში მოღვაწე პირებისა და ნაშრომების/მიღწევების საზღვრებს მიღმა პოპულარიზაციის ხელშეწყობა; ასევე, კულტურისა და შემოქმედებითი სფეროს წარმომადგენლებისათვის საერთაშორისო დონეზე თანამშრომლობის მხარდაჭერა. მედიის კომპონენტის ფარგლებში ხორციელდება ევროკავშირის კინო და აუდიოვიზუალური ინდუსტრიების ფინანსური მხარდაჭერა მათი საქმიანობის განვითარების, გავრცელებისა და პოპულარიზაციის მიზნით.

2015 წელს, საქართველომ, პირველმა „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ წევრი ქვეყნებიდან, ხელი მოაწერა შეთანხმებას პროგრამაში „შემოქმედებითი ევროპა“ გაწევრიანების თაობაზე. 2015 წლიდან დღემდე, პროგრამის ფარგლებში დაფინანსებულია 22 პროექტი საქართველოს მონაწილეობით. ამასთან, ყოველწლიურად იზრდება საქართველოს მონაწილეობით წარდგენილი და კონკურსებში გამარჯვებული პროექტების რაოდენობა.

ჩარჩო პროგრამის „შემოქმედებითი ევროპა” თაობაზე დამატებითი ინფორმაციისთვის, იხილეთ საქართველოში შემოქმედებითი ევროპის დესკის ვებ-გვერდი.

 

ევროკავშირის საზღვრისპირა თანამშრომლობის პროგრამა (CBC)

ევროკავშირი ახორციელებს საზღვრისპირა თანამშრომლობის პროგრამებს ევროკავშირის სამეზობლო პოლიტიკის წევრ ქვეყნებთან. აღნიშნული პროგრამების ძირითადი მიზანია ევროკავშირის წევრ ქვეყნებსა და ევროკავშირის მეზობელ/პარტნიორ ქვეყნებს შორის თანამშრომლობის განვითარება და სხვადასხვა პრიორიტეტული სფეროს მხარდაჭერით ხალხთა შორის კონტაქტების გაღრმავება.

საქართველო ჩართულია შავი ზღვის აუზის საზღვრისპირა თანამშრომლობის პროგრამაში (CBC Black Sea Basin), რომელიც მიზნად ისახავს რეგიონალური თანამშრომლობის განვითარებას შავი ზღვის რეგიონში ტურიზმის, გარემოს დაცვის, კულტურისა და ბიზნესის სფეროებში. პროგრამაში მონაწილეობს 8 ქვეყანა (საქართველო, რუმინეთი, ბულგარეთი, საბერძნეთი, თურქეთი, მოლდოვა, უკრაინა, სომხეთი) და მის ფარგლებში დაფინანსებული პროექტების ძირითადი ბენეფიციარები არიან არასამთავრობო ორგანიზაციები და მუნიციპალიტეტები.

პროგრამის ბიუჯეტი 8 ქვეყნისათვის 2014-2020 წლების პერიოდში 40 მლნ. ევროს შეადგენს და მისი განაწილება კონკრეტულ პროექტებზე CBC-ის მიერ გამოცხადებული კონკურსების საშუალებით ხორციელდება.

ამ ეტაპზე, პროგრამის ფარგლებში საქართველოში უკვე დაფინანსდა 50-მდე პროექტი, რომლებშიც ძირითადად არასამთავრობო ორგანიზაციები არიან ჩართულნი.  მათ შორის, განსაკუთრებით აღსანიშნავია გარემოს დაცვის, ტურიზმისა და კულტურის სფეროებში განხორციელებული ერთობლივი ინიციატივები.

პროგრამის თაობაზე დამატებითი ინფორმაციისთვის, იხილეთ შავი ზღვის აუზის საზღვრისპირა თანამშრომლობის პროგრამის ვებ-გვერდი.